Οφθαλμικός Έρπης Ζωστήρας (Herpes Zoster Ophthalmicus)

O έρπης ζωστήρας προκαλεί ένα κόκκινο εξάνθημα στο δέρμα με φουσκάλες που σπάνε και στη συνέχεια ξεφλουδίζουν. Ο ιός του έρπη ζωστήρα είναι ο ίδιος ιός που προκαλεί ανεμοβλογιά. Μετά την εμφάνιση της ανεμοβλογιάς, ο ιός παραμένει αδρανής («κοιμισμένος») στα νευρικά κύτταρα του σώματός μας χωρίς να προκαλεί συμπτώματα. Μερικές φορές, όμως, ο ιός ενεργοποιείται ξανά και προκαλεί νέα προβλήματα.

Ο έρπης ζωστήρας ενεργοποιείται ξανά με την ηλικία, ειδικά αν είστε άνω των 50 ετών. Αυτό μπορεί να οφείλεται είτε στη φυσική διαδικασία γήρανσης του σώματος είτε σε οποιαδήποτε κατάσταση που αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα. Το 90% των ασθενών που εμφανίζουν έρπη ζωστήρα δεν βρίσκονται σε ανοσοκατασταλτική αγωγή.

οφθαλμικος ερπης ζωστηρας

Ασθενής με Εξάνθημα Οφθαλμικού Έρπητα Ζωστήρα και Επιπεφυκίτιδα Δεξιού Οφθαλμού

Τα κύρια αίτια επανενεργοποίησης του ιού του έρπητα ζωστήρα είναι:

  • Αυτοάνοσο νόσημα
  • Ασθένεια του ανοσοποιητικού συστήματος, όπως HIV/AIDS
  • Kόπωση ή εξάντληση
  • Άγχος
  • Κακή διατροφή
  • Χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία
  • Ορισμένα φάρμακα που καταστέλλουν το ανοσοποιητικό σύστημα, όπως είναι η κορτιζόνη και άλλα ανοσοκατασταλτικά

Τα πιο συχνά συμπτώματα του έρπητα ζωστήρα είναι:

  • Αρχικά υπάρχει πόνος, φαγούρα και μυρμήγκιασμα του δέρματος.
  • Στη συνέχεια, εμφανίζεται ερυθρότητα και εξάνθημα (φουσκάλες).
  • Οι φουσκάλες που έχουν σχηματιστεί κατόπιν σπάνε και ξεφλουδίζουν.
  • Οι φουσκάλες και το ξεφλούδισμα μπορεί να διαρκέσουν κάποιες εβδομάδες. Ο πόνος, όμως, το τσούξιμο και η φαγούρα στην περιοχή μπορεί να διαρκέσουν πολύ περισσότερο.

Το ρίσκο εμφάνισης έρπη ζωστήρα κάποια στιγμή κατά της διάρκεια της ζωής μας είναι περίπου 30%, ενώ συνολικά 10-20% των ασθενών που εμφανίζουν έρπη ζωστήρα τον εμφανίζουν στην περιοχή του ματιού.

οφθαλμικος ερπης ζωστηρας

Ασθενής με Γεωγραφικό Έλκος Κερατοειδούς λόγω Λοίμωξης με Οφθαλμικό Έρπη Ζωστήρα

Στην περιοχή του ματιού ο ιός του έρπητα ζωστήρα μπορεί να προκαλέσει:

  • Εξάνθημα στο δέρμα τόσο του άνω όσο και του κάτω βλεφάρου. Η σοβαρότητα του εξανθήματος είναι ανεξάρτητη της πιθανότητας εμφάνισης οφθαλμικής νόσου.
  • Επιπεφυκίτιδα, δηλαδή ερυθρότητα στο λευκό του ματιού, με συμπτώματα αίσθησης καύσου και εκκρίσεις.
  • Κερατίτιδα, δηλαδή φλεγμονή του κερατοειδούς χιτώνα, με συμπτώματα θολής όρασης, αίσθησης ξένου σώματος και ευαισθησίας στο φως.
  • Ιριδοκυκλίτιδα, δηλαδή φλεγμονή στο εσωτερικό του ματιού, με συμπτώματα πόνου, ευαισθησίας στο φως και θολής όρασης
  • Αμφιβληστροειδίτιδα, δηλαδή φλεγμονή του αμφιβληστροειδούς, με συμπτώματα σοβαρής απώλειας όρασης και ευαισθησίας στο φως
  • Οπτική νευρίτιδα, δηλαδή φλεγμονή του οπτικού νεύρου

Για τη διάγνωση του οφθαλμικού έρπητα ζωστήρα, θα χρειαστείτε μία πλήρη οφθαλμολογική εξέταση και, αν υπάρχει κερατίτιδα ή ιριδοκυκλίτιδα, η οφθαλμίατρος Δρ. Παλιούρα μπορεί να χρειαστεί να πάρει ένα μικρό δείγμα για καλλιέργεια και μοριακή ανάλυση.

οφθαλμικος ερπης ζωστηρας

Ασθενής με Ιριδοκυκλίτιδα, Ιζήματα στο Ενδοθήλιο του Κερατοειδούς
και Ατροφία Ίριδας λόγω Λοίμωξης με Οφθαλμικό Έρπη Ζωστήρα

Η θεραπεία του οφθαλμικού έρπητα ζωστήρα έχει στόχο την ανακούφιση από τον πόνο και το εξάνθημα, όπως επίσης και την αποτροπή χρόνιων επιπλοκών, και περιλαμβάνει:

  • Αντιική αγωγή από το στόμα, την οποία είναι σημαντικό να ξεκινήσετε αμέσως όταν παρατηρήσετε συμπτώματα. Γνωρίζουμε ότι περίπου το 15% των ασθενών εμφανίζουν μετερπητική νευραλγία στην περιοχή του αρχικού εξανθήματος, δηλαδή χρόνιο πόνο ή/και φαγούρα. Η έγκαιρη έναρξη αντιικής αγωγής μπορεί να συντομεύσει την διάρκεια και την σοβαρότητα του ερπητικού εξανθήματος, αλλά και να αποτρέψει χρόνιες επιπλοκές στο μάτι όπως επίσης και την πιθανότητα χρόνιας μετερπητικής νευραλγίας.
  • Χρήση δροσερών κομπρεσών σε κλειστά μάτια για ανακούφιση από το αίσθημα καύσου.
  • Λήψη παυσίπονων ή και αγωγής για αντιμετώπιση του νευροπαθητικού πόνου.
  • Χρήση οφθαλμικών κολλυρίων ή αλοιφών για την αποφυγή επιμόλυνσης και την ενυδάτωση των ματιών.
οφθαλμικος ερπης ζωστηρας
οφθαλμικος ερπης ζωστηρας

Χρόνια Στρωματική Κερατίτιδα και Νεοαγγείωση σε Ασθενείς
με Ιστορικό Οφθαλμικού Έρπητα Ζωστήρα

Πρόγνωση: Ο οφθαλμικός έρπης ζωστήρας μπορεί να υποτροπιάσει ακόμα και χρόνια μετά την αρχική του εμφάνιση. Οι υποτροπές δεν συνοδεύονται από εξάνθημα. Αντίθετα, συνήθως προκαλούν φλεγμονή στον κερατοειδή (κερατίτιδα, χρόνια κερατοπάθεια, θόλωση του κερατοειδούς) ή στο εσωτερικό του ματιού (ραγοειδίτιδα). Άλλες χρόνιες επιπλοκές του οφθαλμικού έρπη ζωστήρα είναι το γλαύκωμα και η εμφάνιση καταρράκτη. Σε αυτή την περίπτωση, η οφθαλμίατρος Δρ. Παλιούρα θα σας συστήσει την κατάλληλη εξειδικευμένη αγωγή.

Χρήσιμες συμβουλές για την αποφυγή της διάδοσης του ιού του έρπητα ζωστήρα
Ο έρπης ζωστήρας μεταδίδεται μεν από άτομο σε άτομο, αλλά μόνο σε όσους δεν έχουν περάσει ανεμοβλογιά. Αν κάποιος που δεν έχει περάσει ανεμοβλογιά μολυνθεί από τον ιό του έρπητα ζωστήρα θα εμφανίσει σε πρώτη φάση ανεμοβλογιά, όχι έρπητα ζωστήρα. Αν έχετε έρπητα ζωστήρα, αποφύγετε να είστε κοντά σε άτομα που μπορεί να μολυνθούν πιο εύκολα, όπως βρέφη, έγκυες γυναίκες και άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.

Το πιο αποτελεσματικό εμβόλιο για τον έρπητα ζωστήρα ονομάζεται Shingrix και συστήνεται σε άτομα ηλικίας 50 ετών και άνω. Λιγότερο αποτελεσματικό εμβόλιο είναι το Zostavax. Τα εμβόλια μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης έρπητα ζωστήρα, αλλά δεν θεραπεύουν ενεργό έρπη ζωστήρα ή χρόνιο πόνο/φαγούρα (μετερπητική νευραλγία) που έχει αναπτυχθεί μετά από επεισόδιο έρπητα ζωστήρα. Η γιατρός Δρ. Παλιούρα θα συζητήσει μαζί σας αν το εμβόλιο συστήνεται για εσάς.

Δημοσιεύσεις, Ομιλίες και Εργασίες της Δρ. Παλιούρα σχετικά με την Ερπητική Κερατίτιδα και τον Οφθαλμικό Έρπητα Ζωστήρα

  • Παλιούρα, Σ. (2017) Πολυκεντρικές Μελέτες στον Κερατοειδή. Ετήσιο Συνέδριο Best of the American Academy of Ophthalmology, Αθήνα.
  • Παλιούρα, Σ. (2017) Το «Κόκκινο Μάτι». 13ο Ετήσιο Συνέδριο Top-10 στις Λοιμώξεις, Αθήνα.
  • Παλιούρα, Σ. (2018) Ανασκόπηση Δημοσιεύσεων Κερατοειδούς και Οφθαλμικής Επιφάνειας 2018. Ετήσιο Οφθαλμόραμα της Ελληνικής Οφθαλμολογικής Εταιρείας, Αθήνα.
  • Palioura, S., Kymionis, G. (2018) Corneal neovascularization in childhood keratitis. Expert Review in Ophthalmology 12(5);387-394.
  • Παλιούρα, Σ. (2018) Διάγνωση και Θεραπεία Λοιμώξεων και Ελκών Κερατοειδούς. Οφθαλμολογική Κλινική Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Λάρισα.
  • Palioura, S. (2018) Cornea Imaging Beyond Tomography: Ultrasound Biomicroscopy, Optical Coherence Tomography and Confocal Microscopy. The 32nd International Congress of the Hellenic Society of Intraocular Implant and Refractive Surgery, Athens, Greece.
  • Παλιούρα, Σ. (2019) Κλινικές Ερωτήσεις στην Οφθαλμολογία. Ετήσιο Συνέδριο της Οφθαλμολογικής Εταιρείας Κεντρικής Ελλάδας, Λάρισα.
  • Παλιούρα, Σ. (2019) Ετήσια Ανασκόπηση Κερατοειδούς 2019. Ετήσιο Συνέδριο Best of the American Academy of Ophthalmology 2019, Αθήνα.
  • Lu, L., Palioura, S. (2020) Management of stromal herpes simplex virus keratitis with epithelial ulceration using optical coherence tomography-generated corneal thickness maps. Cornea (in press)