Πρωτογενής Επίκτητη Μελάνωση (Primary Acquired Melanosis)

Η πρωτογενής επίκτητη μελάνωση είναι μελαγχρωστική αλλοίωση του επιπεφυκότα που εμφανίζεται συνήθως στο ένα μάτι μεσήλικων λευκών ασθενών. Πρόκειται για επίπεδη μελαγχρωστική αλλοίωση του επιπεφυκότα χωρίς τις χαρακτηριστικές κύστεις που παρατηρούμε στους σπίλους επιπεφυκότα.

Η διάγνωση της πρωτογενούς επίκτητης μελάνωσης από την γιατρό Δρ. Παλιούρα γίνεται μετά από διεξοδική οφθαλμολογική εξέταση στη σχισμοειδή λυχνία και εξέταση του ιστορικού του/της ασθενούς. Ένα μεγάλο ποσοστό (75%) των μελανωμάτων επιπεφυκότα προέρχεται από προϋπάρχουσες μελαγχρωστικές αλλοιώσεις τύπου πρωτογενούς επίκτητης μελάνωσης. Για το λόγο αυτό, η έγκαιρη διάγνωση και η αποτελεσματική αντιμετώπιση της πρωτογενούς επίκτητης μελάνωσης είναι πολύ σημαντική.

Κάποιες φορές η ακριβής διάγνωση απαιτεί και βιοψία επιπεφυκότα ώστε να διαπιστωθεί το ρίσκο εξέλιξης σε μελάνωμα επιπεφυκότα, το οποίο εξαρτάται από την κυτταρική ατυπία των μελανοκυττάρων στην ιστοπαθολογική εξέταση. Όταν δεν υπάρχει καμία ατυπία, τότε και το ρίσκο εξέλιξης πρωτογενούς επίκτητης μελάνωσης σε μελάνωμα είναι μηδαμινό. Όταν όμως άτυπα μελανοκύτταρα έχουν αντικαταστήσει μερικώς ή ολικώς την εξωτερική στοιβάδα του επιπεφυκότα (το επιθήλιο), τότε το ρίσκο εξέλιξης σε μελάνωμα κυμαίνεται από 13% έως 46%.

Η θεραπευτική αντιμετώπιση της πρωτογενούς επίκτητης μελάνωσης εξαρτάται από την έκταση που καταλαμβάνει στην επιφάνεια (λευκό) του ματιού, τη θέση της στο μάτι, το πάχος της και το ιστορικό του ασθενούς.

Όταν η μελάνωση καταλαμβάνει μικρή έκταση (μέχρι 3 ώρες ρολογιού), βρίσκεται στον επιπεφυκότα της μεσοβλεφάριας σχισμής (στο λευκό του ματιού δηλαδή που εκτίθεται στον ήλιο), είναι επίπεδη χωρίς τροφοφόρα αγγεία και ο/η ασθενής δεν έχει ιστορικό καρκίνου του δέρματος, τότε η γιατρός Δρ. Παλιούρα θα συστήσει παρακολούθηση και φωτογράφιση της περιοχής σε τακτά χρονικά διαστήματα, όπως επίσης και περιορισμένη έκθεση στον ήλιο και χρήση γυαλιών ηλίου και καπέλου. Αν παρατηρηθεί οποιαδήποτε αλλοίωση των αρχικών χαρακτηριστικών της πρωτογενούς επίκτητης μελάνωσης σε μετέπειτα επισκέψεις, θα συστηθεί ολική αφαίρεση και βιοψίες χαρτογράφησης του επιπεφυκότα, όπως περιγράφεται στην επόμενη παράγραφο.

Όταν η έκταση της πρωτογενούς επίκτητης μελάνωσης είναι μεγάλη (πάνω από 3 ώρες ρολογιού) ή η μελάνωση είναι πολυεστιακή, όταν δεν είναι επίπεδη ή έχει τροφοφόρα αγγεία, όταν βρίσκεται στον επιπεφυκότα του εσωτερικού των βλεφάρων και όταν ο/η ασθενής έχει ιστορικό καρκίνου του δέρματος, τότε η ολική χειρουργική αφαίρεση της πρωτογενούς επίκτητης μελάνωσης είναι απαραίτητη ώστε να μειωθεί το ρίσκο εξέλιξης σε μελάνωμα. Η αφαίρεση είναι μεθοδική και απαιτεί μεγάλα χειρουργικά όρια, τεχνική “no touch” (χωρίς δηλαδή να αγγίξουμε τον ίδιο τον όγκο κατά την αφαίρεση), κρυοπηξία (χρήση δηλαδή πολύ χαμηλής θερμοκρασίας που παγώνει και σκοτώνει τα μελανοκύτταρα) και χρήση αμνιακής μεμβράνης και ιστικής (ινικής) κόλλας. Επειδή αρκετές φορές υπάρχουν άτυπα μελανοκύτταρα και σε αμελανωτικές (λευκές) περιοχές της επιφάνειας του ματιού, η γιατρός θα συνοδεύσει οποιαδήποτε αφαίρεση και με βιοψίες χαρτογράφησης του υπόλοιπου επιπεφυκότα.

Πρόγνωση: Η έγκαιρη διάγνωση και διεξοδική αντιμετώπιση της πρωτογενούς μελάνωσης επιπεφυκότα εξασφαλίζει και την καλή πρόγνωση. Γενικά, οι ασθενείς με ατυπία στην ιστοπαθολογική εξέταση μετά από ολική αφαίρεση, τείνουν να επανεμφανίζουν άτυπα μελανοκύττρα και σε άλλες περιοχές του επιπεφυκότα ή του βλεφαρικού χείλους σε βάθος χρόνου. Για το λόγο αυτό χρειάζονται και χρόνια τακτική παρακολούθηση χωρίς καμία ανοχή σε οποιαδήποτε νέα μελάνωση, η οποία πρέπει να αντιμετωπίζεται ολοκληρωτικά. Ανάλογα με την περιοχή εμφάνισης της νέας μελαγχρωστικής αλλοίωσης, η γιατρός Δρ. Παλιούρα θα συζητήσει μαζί σας και τις θεραπευτικές επιλογές.